PORTÖR MUAYENELERİ

Portör muayenesi, gıda sektöründe çalışan kişilerin, gıda aracılığıyla yayılabilecek hastalıkları taşıyıp taşımadıklarını belirlemek için yapılan bir dizi laboratuvar testidir.

Portör muayenesi ya da portör testi olarak adlandırılan bu süreç, birden fazla testi içeren kapsamlı bir incelemedir. Portör muayenesinden geçmek için, çeşitli tahliller yapılmalı ve bu tahlillerin tümü temiz sonuçlar vermelidir. Bu yazımızda Portör muayenesi nedir, nasıl yapılır, zorunlu mu, hangi iş kollarında mecburi tüm soruları yanıtlayacağız ve Portör muayenesi hakkında akıldaki tüm soru işaretlerini gidereceğiz.

Portör Muayenesi Nedir?

Portörler, hastalık taşıyıcılarıdır. Hastalık yayabilme yeteneğine sahip olmalarına rağmen, kendilerinde hastalığın semptomlarını göstermezler. Portör muayenesi, her üç ayda bir yapılması gereken zorunlu bir fiziksel kontroldür. İşyeri hekimi bulunan işletmelerde bu muayeneler hekim tarafından, işyeri hekimi bulunmayan işletmelerde ise belediye veya hükümet doktorları tarafından ücretsiz olarak gerçekleştirilir. Muayeneyi gerçekleştiren doktor, ihtiyaç duyduğunda portör muayenesi için gerekli laboratuvar testlerini daha sık isteyebilir.

Portör muayenesi için gerekli laboratuvar testleri, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 2005/9 sayılı genelgesine göre şunlardır:

• Gaita kültürü Salmonella ve Shigella bakımından, yılda en az bir kez yapılmalıdır.
• Dışkı mikroskobik incelemesi Entamoeba histolytica kistleri, Giardia lamblia kistleri ve helmint yumurtaları için, altı ayda bir yapılmalıdır.
• Boğaz ve burun kültürü Staphylococcus aureus bakımından, yılda en az bir kez yapılmalıdır.
• Akciğer grafisi Tüberküloz açısından, yılda en az bir kez çekilmelidir.
• El kültürü, yılda bir kez yapılmalıdır.
• Hepatit B taraması, üç ayda bir yapılmalıdır.
• Hepatit B aşısı, isteğe bağlı olarak uygulanabilir.

Bu testler, yeni işe başlayanlarda işe giriş muayenesi sırasında ve mevcut çalışanlarda periyodik portör taraması olarak yapılmalı ve sonuçlara göre etkin bir gözetim sistemi uygulanmalıdır. Laboratuvar ve kliniklerde tanı konulan ve taşıyıcılık özelliği tespit edilen enteropatojenlerle ilgili kaynak ve bulaşma yolları üzerinde çalışmalar yapılmalıdır.

Taşıyıcılık saptanan kişilerin geçici olarak işten alıkonulması ya da işyerindeki görevlerinin geçici olarak değiştirilmesi gibi hastalığın yayılmasını önleyici tedbirler alınmalıdır.

Portör Muayenesi Nasıl Yapılır?

Gaita parazitleri ve yumurtaları, boğaz kültürü, gaita kültür testi ve akciğer röntgeni gibi çeşitli testlerin bir araya gelmesiyle Portör muayenesi oluşur. Gaita kültür testinde, test edilecek bireyden dışkı numunesi alınır ve bu numune laboratuvarda incelenir. Numune alınırken en önemli nokta, numunenin tuvalet, sabun, diğer yüzeyler veya malzemelerle hiçbir şekilde temas etmemesidir. Herhangi bir kontaminasyon durumunda, portör testinin yanlış sonuçlar verme ihtimali vardır. Enfeksiyon varlığının kesin olarak belirlenmesi için, alınan dışkı numunesinin doğrudan laboratuvar koşullarında analiz edilmesi şarttır.

Boğaz kültürü testi, boğaz ve burundan alınan örneklerle yapılır ve bu örneklerde lökositler ile burun ve boğaz florası incelenir. Portör testine gitmeden önce, kişinin açlık durumu hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Ayrıca, diğer testler için gerekli hazırlıklar hakkında da bilgi edinilmesi gerekmektedir. Satem Mobil Sağlık olarak, merkezimizden portör muayenesi hizmeti alacak kişilere, uzmanlarımız tarafından gerekli tüm bilgiler en ince ayrıntısına kadar verilmektedir.

Portör Muayenesi İçin Laboratuvar Testleri Hangi Yerlerde Gerçekleştirilir?

Portör muayenesi ve testleri, günümüzde birçok yerde gerçekleştirilebilmektedir. Gıda sektöründe faaliyet gösteren çalışanların, bu tür muayene ve testler için en yakınlarındaki sağlık tesislerine başvurmaları gerekmektedir. Sağlık Bakanlığı’nın onay verdiği özel kurum ve kuruluşlar, portör muayenesi ve testlerini yapma yetkisine sahiptir. Kapalı mekanlarda çalışan kişilerin, bulaşıcı hastalıklara karşı özellikle dikkatli olmaları beklenir. İş güvenliği açısından, portör muayenesi ve testlerinin önemi büyüktür.

1. Kamu Sağlık Kurumları

Aşağıda paylaştığımız devlet kurum ve kuruluşlarının hizmetleri ile Portör muayenenizi yaptırabilirsiniz.

• Devlet Hastaneleri
• Eğitim ve Araştırma Hastaneleri
• Halk Sağlığı Laboratuvarları (Akciğer Grafisi dışında)
• Hıfzısıhha Enstitüsü (Akciğer Grafisi dışında)
• Belediye Laboratuvarları
• Verem Savaş Dispanserleri (yalnızca Akciğer Grafisi için)

2. Özel Sağlık Kuruluşları

Hastaneler genel sağlık hizmetleri sunar. Radyoloji laboratuvarları özelleşmiş taramalar yapar. Tıbbi analiz laboratuvarları çeşitli testler gerçekleştirir. Aşağıda yazdığımız özel kuruluşlardan Portör muayenenizi halledebilirsiniz.

• Lisanslı özel hastaneler
• Lisanslı özel radyoloji laboratuvarları
• Lisanslı tıbbi analiz laboratuvarları
• Lisanslı özel sağlık kurumları

İşyerlerinde Portör Muayeneleri Zorunlu Mu?

1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 126. ve 127. maddeleri gereğince, gıda üretimi ve sıhhi tesislerde çalışan kişilerin bulaşıcı hastalık taşıyıcı olup olmadıklarının her üç ayda bir kontrol edilmesini zorunlu kılardı. Ancak, 2011 yılında yapılan yasal düzenleme ile bu maddelerden portör muayenesine ilişkin ifadeler çıkarılmış ve gıda sektöründe çalışanların hijyen eğitimi alması zorunlu hale getirilmiştir.

Bu değişiklik, portör muayenesinin kaldırıldığı şeklinde yorumlanmıştır. Fakat, 1593 sayılı Kanun’un 126. maddesi, bulaşıcı hastalığı olan kişilerin gıda ile ilgili işlerde çalıştırılamayacağını belirtir. Bu, bir çalışanın bulaşıcı hastalık taşıyıp taşımadığının denetlenmesi ve bu durumun resmi olarak belgelenmesi gerektiği anlamına gelir.

Madde 126'ya göre bulaşıcı hastalığı olduğu resmi olarak belgelenmiş kişiler ve iş yerinin faaliyetleri veya hizmetlerinden doğrudan etkilenenleri rahatsız edebilecek açık yaraları veya cilt hastalıkları olanlar, iş yeri sahipleri ve işletmeciler de dahil olmak üzere, sağlık raporuyla hastalıklarının iyileştiği kanıtlanana kadar, belirtilen iş yerlerinde çalışamazlar ve çalıştırılamazlar.

Portör muayenesinin kaldırıldığı iddiası doğru değildir. Çalışanların bulaşıcı hastalık durumlarının kontrolü hala zorunludur ve gıda sektöründe çalışanların sağlık durumlarını belirlemenin en etkili yolu portör muayenesidir.

Bunun yanı sıra, 126. ve 127. maddelerde bahsedilen hijyen eğitimi, çalışanların bulaşıcı hastalık taşıyıp taşımadıklarını ya da gelecekte hastalıklara yakalanıp yakalanmayacaklarını belirleyen bir eğitim değildir. Hijyen eğitimi, gıda sektöründe uygulanması gereken hijyen kurallarını öğretmek amacıyla verilmektedir. Bu nedenle, portör muayenesi ile hijyen eğitimi, birbirinden farklı uygulamalar olup birinin diğerinin yerini alması mümkün değildir.

Portör Muayenesi Neden Yapılır?

Portör muayenesi gıda sektöründe çalışan personelin gıda kaynaklı hastalıkları tespit etme ve bu hastalıkların yayılmasını önleme konusunda kritik bir rol oynamaktadır. Restoranlarda ve gıda işletmelerinde sunulan yiyeceklerin neden olabileceği bulaşıcı hastalıkların kontrolüne katkı sağlar. Gıda endüstrisinde çalışanların sağlık durumlarını belirlemenin en etkili yollarından biri olan Portör muayenesi, gıda işletmeleri için zorunlu bir uygulamadır ve düzenli olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Çalışanların sağlığı her zaman önceliklidir. Gıda kaynaklı hastalıkların tespiti ve muayenesi, gıda güvenliği protokollerinin temel bir parçasıdır. İşletmelerde bulaşıcı hastalıkların varlığı ve bu hastalıklar için yapılmayan testler, ciddi sorunlara yol açabilir. Bu durum, çalışanların sağlığını riske atmanın yanı sıra, müşterilere hastalıkların bulaşmasına da sebep olabilir.

Dünya çapında bulaşıcı hastalıkların yayılmasına neden olabilecek bu tür durumlar, Portör muayene ve testlerinin hayati önemini vurgular. Bu nedenle, bu testler kanunlar ve yönetmeliklerle desteklenerek zorunlu hale getirilmiştir ve işletme yöneticilerinin bu konuda gerekli önlemleri alması şarttır.

Portör Muayenesi Yükümlülüğü Hala Devam Ediyor Mu?

Analizler şu gerçeği açığa çıkarmaktadır: Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 126. maddesi gereğince daha önce belirli meslek grupları için yasal olarak zorunlu tutulan portör muayenesinin yerine hijyen eğitimi şartı getirilmiş olmasına rağmen, portör muayenesinin parçası olan sağlık işlemlerinin hijyen eğitimiyle birlikte sürdürülmesi, hem iş ve çevre sağlığı hem de çalışanların pozitif davranış ve tutumları bakımından bir yasal yükümlülük olarak kalmaya devam etmektedir.

Portör Muayeneleri Hangi İşyerlerinde Yapılmalıdır?

Özellikle gıda sektörü ve hijyenin önemli olduğu bakım, temizlik ve konaklama gibi alanlarda çalışanlar bu sağlık testini mecbur yaptırmalıdır. Bu tür işlerde, bulaşıcı hastalıkların yayılma riski daha yüksektir. Aşağıda belirtilen iş alanlarında çalışanlar için portör testi zorunludur ve sadece test sonuçları sağlıklı olan bireyler istihdam edilmelidir:

• Konaklama hizmetleri veren pansiyonlar, moteller, oteller veya turistik tesisler
• Gıda üretimi, dağıtımı ve servisi yapan her türlü işletme
• Kişisel bakım hizmetleri sunan kuaförler, berberler ve güzellik salonları
• Eğlence ve yeme-içme mekanları olan barlar, gazinolar, restoranlar ve kafeler
• Sağlık ve rahatlama hizmetleri sağlayan sauna ve hamamlar
• Özel şirketlerin mutfak bölümlerinde çalışan personel

Ayrıca gıda ile ilintili işlerde çalışanların Hijyen Belgesi sahibi olma zorunlulukları da mevcuttur.