CEPHE İSKELELERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ

Türkiye'de meydana gelen iş kazaları istatistiksel olarak incelendiğinde, oluş şekli ve sıklığının belli şekillerde yoğunlaştığını gözlemlemek mümkündür.

Buna göre;

1. Kayma, Takılma ve Düşme Sonucu Oluşan Kazalar,
2. Hareketli Makinelerden Kaynaklanan Kazalar,
3. Ulaşım ve Araçlarla Oluşan Kazalar
4. Yangın ve Patlamalar en sık meydana gelen kazalardır.

Yüksekten düşme ve özellikle inşaat sektöründeki yüksekten düşme sonucu oluşan ölümlü kazalar toplam içinde %43'lük bir payı temsil etmektedir...

Cephe iskelelerinde iş güvenliği uygulamaları da bu noktada çok daha fazla önem kazanıyor.

İnşaat sektöründe görev alan ve "beden işçisi" veya "vasıfsız işçi" olarak adlandırılan çalışanların ortalama eğitim seviyeleri ve özellikle yüksekte güvenli çalışma konusundaki bilgi eksiklikleri, ölümlü iş kazası sıklığının bu yüksek oranda olmasının başlıca nedenidir.

Mesleki Yeterlilik Belge zorunluluğu getirilen meslekler arasında yer alan "iskele kurulumu ve sökümü" işlerinin bu konuda gerçekten ehil kişiler tarafından yapılması, yönetmelikte de belirtildiği gibi en az makine veya inşaat teknikeri (tercihen mühendisi) kimliğine sahip "iskele süpervizörü" tarafından günlük kontrol ve onayı düzenli bir şekilde yürütüldüğünde bu içerikteki iş kazalarının da azalması beklenmelidir.

"Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği" ile "İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği" cephe iskelelerinde iş güvenliği uygulamalarını belirleyen yönetmeliklerdir.

Cephe İskeleleri Bileşenleri Nelerdir?

"Binaların ve diğer yapıların inşa, bakım, onarım ve yıkım işlerinin gerçekleştirilmesinde güvenli bir
çalışma ortamının ve bu ortama güvenli erişimin sağlanması için kullanılması gerekli olan geçici inşaat yapısı"

olarak tanımlanabilecek olan cephe iskelelerinin taşıması gereken özelliklere ve iskele bileşenlerine değinmeye çalışalım.

Cephe iskeleleri, birbirine uyumlu, yük taşıma kapasitesi belirlenmiş, kurulum ve söküm şemaları içeren, periyodik kontrolden geçirilmiş belli başlı bileşenlerden oluşur. Bileşenler arasında herhangi bir eksiklik veya uyumsuzluk durumunda iskelenin kurulumuna veya kullanımına izin verilmemelidir.

Taban Plakası

Dikmelerin yere basan alt uç kısımlarına binen yükün daha geniş bir alana yayılmasını sağlamak amacıyla kullanılan plâka, iskele ayağı. Düşey yönde ayarlanabilen taban plakası (alt ayar milleri) ise yüksekliğin ayarlanabildiği taban plakası çeşididir.

Takoz / Altlık / Yastık

İskele yükünü zemine homojen bir şekilde dağıtmayı amaçlayan, iskelenin batmasını ve kaymasını önlemek için kullanılan malzeme.

Dikme Elemanı

Ön yapımlı veya bir başka şekilde imal edilen, üzerinde bulunan yükleri taşıyan ve bir veya daha
fazla platform biriminden oluşan, çalışanlar tarafından çalışma ortamı olarak kullanılan alan, çalışma
alanı.

Ana Korkuluk ve Ara Yan Koruma

Ana korkuluk: En üst yüzeyi her yerde bitişik çalışma alanı seviyesinden en az 1 m yukarıda olacak
şekilde monte edilmiş, çalışanın düşmesini önleyen yatay eleman. Ara yan koruma ise ana korkuluk ile süpürgelik (topuk levhası) arasına monte edilen ve aşağıdaki malzemelerden oluşan düşmeyi önleyen elemanlardır:

• Bir veya daha fazla ara korkuluk veya
• Bir çerçeve veya
• Ana korkuluğun üst kenarının oluşturduğu çerçeve veya
• Bir ızgara korkuluk.

Topuk Levhası/Topuk Tahtası

Çalışma platformu kenarlarından malzeme ve parça düşmesini önlemek amacıyla, en üst kenarı bitişik çalışma alanı seviyesinden en az 15 cm yukarıda olacak şekilde monte edilen tahta ve benzeri malzemeden yapılmış eleman, topuk tahtası.

Ana korkuluk, ara yan koruma ve topuk tahtasının birlikte olduğu koruma sistemine ise yan koruma
denir.

İskele Merdiveni

İskele katları arasında ulaşımı sağlamak amacıyla, iskele içinde, iş iskelesinin çıkıntı yapılarak genişletilmiş kısmında veya iş iskelesine bitişik oluşturulmuş kule içerisinde olacak şekilde kullanılan taşınabilir (portatif) veya normal eğimli erişim aracı.

Bağlama

İskelenin yapıya doğru veya yapıdan uzaklaşacak şekilde hareket etmesi ve devrilmesinin önlenmesi
için yapı veya binaya uygun şekilde bağlanmasıdır. Ankraj (bağ) elemanları aracılığıyla yapılabildiği
gibi, yapı yüzeyindeki boşluklardan veya kolon vb. yapı elemanlarından faydalanılarak da
yapılabilmektedir.

Boyuna ve Enine Ara Bağlantı

İskelenin daha uzun olan boyutu doğrultusundaki yatay eleman boyuna ara bağlantı, daha dar olan boyutu doğrultusundaki yatay eleman ise enine ara bağlantı olarak adlandırılır. Yapılacak işe, kullanılacak iskele türüne bağlı olarak farklı uzunluklarda boyuna ve enine ara bağlantı elemanları bulunmaktadır.

Modüler sistem

Enine ve boyuna ara bağlantıların iskele dikmelerinden ayrı bir eleman olduğu ve iskele dikmelerinin
üzerinde diğer iskele elemanlarına bağlantı yapılması için, önceden belirlenmiş (modüler) aralıklarda
sabit bağlantı noktalarının (flanş, fincan vb.) bulunduğu ülkemizde son derece yaygın olan sistemdir.

Kaplama

Geçirgen örtü malzemesi ağ örtü (iskele filesi vb.) veya geçirgen olmayan malzemeler (levha, polietilen vb.) ile atmosfer etkilerinden, tozdan ve düşen cisimlerden korunmak amacıyla iskelenin kaplanmasıdır.

Yatay ve Düşey Takviye

Düşey düzlemde takviye amacıyla kullanılan köşe takviyesi olan veya olmayan kapalı çerçeveler,
açık çerçeveler, ulaşım açıklıkları olan merdiven çerçeveleri, düşey ve yatay iskele elemanları
arasındaki rijit ve yarı rijit bağlantılar, çapraz takviyeler gibi düşey düzlemde kayma rijitliği sağlayan
elemanlar düşey düzlemde takviyeyi oluşturmaktadır.

Platform elemanları, çerçeveler, çerçeve paneller, çapraz takviyeler, enine ve boyuna ara bağlantı arasındaki rijit bağlantılar gibi yatay düzlemde kayma rijitliği sağlayan elemanlar veya takviye amacıyla kullanılan diğer malzemeler ise yatay düzlemde takviyeyi oluşturmaktadır.

İskele Gözetimi

Cephe iskeleleri, ehil kişilerce kurulmalı ve sökülmelidir. Kurulum ve söküm aşamaları dışında, iskeleler "iskele süpervizörü / gözetmeni" tarafından günlük kontrol edilmeli, iskelenin kullanıma uygun olup olmadığını gösteren iskele etiketi / kartı, iskele süpervizörü tarafından onaylanıp imzalandıktan sonra görünen bir yere asılmalı ve uygun görülmeyen iskelelerin kullanımı mutlaka önlenmelidir.

İskele Etiketlerinde;

YEŞİL : Kullanılabilir

SARI : Kurlum Aşamasında, Kullanılmaya Uygun Değildir

KIRMIZI: Kullanımı Uygun Değildir anlamına gelir.

Cephe İskelelerinde İş Güvenliği Uygulamaları ve Gözetimleri

Sahadaki İş Güvenliği Uzmanlarının da;

• Çalışanların yüksekte çalışma eğitimlerinin varlığını
• İskele elemanlarının ve bağlantılarının (özellikle bina bağlantıları) uygunluğunu,
• İskelenin Statik elektrik topraklaması varlığını ve uygunluğunu,
• Yürüme platformlarının uygunluğunu
• Binadan iskeleye ve iskeleden binaya geçişlerdeki güvenliği
• Yaşam Hatlarını
• Yüksekte Çalışanların tam vücut kemeri kullanımı ve yaşam hattına bağlantılarını gözlemlemeleri uygun olacaktır.

Cephe iskelelerinde iş güvenliği uygulamaları, gerçek anlamda özenle takip edildiğinde, iş kazası riski büyük ölçüde azalacaktır. İnşaat sektöründeki yüksekten düşme olaylarının çok büyük ihtimalle ölümle sonuçlandığı unutulmamalıdır.