İHBAR TAZMİNATI ALMA ŞARTLARI

İşçi ve iş veren arasında meydana gelen bir başka uyuşmazlık ise ihbar tazminatıdır. Ancak kıdem tazminatında olduğu gibi ihbar tazminatı alma şartları gerçekleşmesi halinde ödenmesi mümkündür.

İşçi ve iş veren arasında sık karşılaşılan bir uyuşmazlık olması nedeniyle bizde bu yazımızda; İhbar tazminatı alma şartları, ihbar tazminatı kimler alabilir? İhbar tazminatı nasıl hesaplanır ve ihbar süresinde iş arama izni konularında sizlere bilgiler aktaracağız. Ancak ihbar tazminatı alma şartlarının daha anlaşılabilir olması için öncelikle "ihbar tazminatı nedir" sorusuna kısaca cevap vermekte fayda vardır.

İhbar Tazminatı Nedir?

Özellikle belirsiz süreli iş sözleşmesine bağlı olarak çalışılması durumunda çalışanın veya iş verenin yasada belirtilmiş sürelere uymaksızın fesih haklarını kullanmaları durumunda ödenmesi gereken bir tazminattır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere kıdem tazminatının aksine ihbar tazminatı yükümlüsü iş veren haricinde işçi de olabilmektedir.

İhbar Tazminatı Alma Şartları

Kıdem tazminatında olduğu gibi ihbar tazminatı alma şartları bulunmaktadır. Bu şartların gerçekleşmemesi durumunda ihbar tazminatı almak mümkün değildir. İhbar tazminatının yükümlüsü işçi olabileceği gibi iş verende olabilmektedir Bu nedenle ihbar tazminatı alma şartları; Kıdem tazminatı alma şartlarına nazaran daha kapsamlı olabilmektedir. Gerek iş kanunu, gerekse yargı kararları doğrultusunda benimsenmiş ihbar tazminatı alma şartları özetle aşağıdaki gibidir.

• İhbar tazminatı alma şartları genel olarak belirsiz süreli iş sözleşmelerinde geçerlidir. Belirli süreli iş sözleşmelerinde iş akdinin sona ereceği tarih önceden taraflarca belirlenmiştir. Bu nedenle ihbar tazminatı belirsiz süreli iş sözleşmeleri için geçerlidir.
• Gerek iş veren gerekse işçi için haklı fesih sebebi bulunması halinde ihbar tazminatı alınması söz konusu olmamaktadır. Bu nedenle tanımda belirtilen yasada öngörülüş ve zamanında yapılmayan fesihin haklı bir nedenden ötürü gerçekleşmemesi gerekmektedir.
• Son olarak belirtmek istediğimiz ve ihbar tazminatının doğuşuna neden olan durum ise; Fesih ihbarının yasada belirtilmiş olan süreler dışında yapılmış olması durumudur.

İhbar Süreleri

İhbar süreleri için genel bir süre öngörülmemiştir. Şöyle ki işçinin aynı iş yerinde çalışmış olduğu sürelere bağlı olarak farklı ihbar süreleri belirlenmiştir.

1. Çalışanın 6 aydan kısa bir süre çalışma halinde; 2 hafta
2. Altı ay ile bir buçuk yıl arasında çalışılması halinde; 4 hafta
3. Bir buçuk yıl ile üç yıl arasında çalışılması durumunda; 6 Hafta
4. Üç yıl ve daha fazla çalışılması durumunda ise ihbar süreleri; 8 hafta olarak belirlenmiştir.

İhbar Tazminatı ve Kıdem Tazminatı Farkı

Oldukça farklı kavramlar olmasına rağmen ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı sıklıkla birbirlerine karıştırılmaktadır. Bu nedenle ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı farkı konusunda kısaca bilgi vermek yerinde olacaktır. Kıdem tazminatı; Çalışanın aynı iş yerinde yıl mazında çalışmış olduğu sürelere göre ödenen tazminattır. İhbar tazminatı ise; Çalışanın işi bırakma veya iş verenin çalışanın işten çıkartılması konusunda fesih işleminin gerçekleşmesinden önce taraflara tanınan sürelerdir. Tanımlardan da anlaşılacağı üzere her iki tazminat birbirinden farklıdır. Ancak ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı ortak noktası ise her iki durumda fesih işleminin haklı bir nedene dayandırılmamış olması durumudur. Bu nedenle ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı farkının daha anlaşılabilir olması için kıdem tazminatı alma şartları başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

İhbar Süresinde İş Arama İzni

Fesih bildiriminin yukarıda belirtilen ihbar süreleri içerisinde işveren tarafından çalışana yapılması halinde; Ayrıca ihbar süresinde iş arama izni kullandırılması gerekmektedir. Bu süreler günde iki saatten az olamayacağı yasa ile güvence altına alınmıştır. İş verenin ihbar süresi içerisinde iş arama izni vermemesi halinde bu kez işçi haklı nedenle fesih hakkı doğabilmektedir.

İhbar Tazminatında Zamanaşımı Süreleri

Kıdem tazminatında olduğu gibi ihbar tazminatında zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Türk Borçlar Kanununda yapılan son değişiklik ile ihbar tazminatı zamanaşımı süresi beş yıl olarak belirlenmiştir. Ödenmeyen ihbar tazminatı nedeniyle tarafların beş yıllık süre içerisinde ihbar tazminatı davası açması gerekmektedir.

İhbar Tazminatı Hesaplaması

İhbar tazminatı alma şartları kadar ihbar tazminatı hesaplaması da bir çok çalışan tarafından araştırma konusu yapılan bir durumdur. Genel olarak çalışılmış olduğu yıl ve günlük brüt ücret tutarına göre ihbar tazminatı hesaplaması değişebilmektedir.

İhbar Tazminatı Tutarı

İhbar tazminatı hesaplamasında kullanılan verilerin her çalışana göre değişiklik göstermesi nedeniyle 2023 ihbar tazminatı tutarı konusunda genel geçerli bir miktar bulunmamaktadır. Konunun daha anlaşılabilir olması açısından bir örnekle açıklamak daha uygun olacaktır.

Çalışanın aynı iş yerinde 3 yıldan fazla çalıştığı düşünülerek ve asgari ücret (8.500.00 TL) ile çalışan bir ihbar tazminatı hesaplaması özetle aşağıdaki gibidir.

8.500.00 / 30 = 283.33 TL (Günlük Brüt Ücret)

8 x 7 = 56 (Gün, ihbar süresi)

283.33 x 56 = 15.866.48 (TL ihbar tazminatı hesaplanmaktadır.)

(Yukarıda elde edilen tutarlardan ayrıca gelir vergisi ve damga vergisi düşülmektedir.)

İhbar Tazminatı Davaları

Yukarıda belirtmiş olduğumuz ihbar tazminatı alma şartları gerçekleşmesine rağmen ödenmeyen tazminattan dolayı ihbar tazminatı zamanaşımı süresinde, ihbar tazminatı davası açılması mümkündür. Diğer iş hukuku davalarında olduğu gibi ihbar tazminatı davası da iş mahkemelerinde görülmektedir. Ayrıca iş mahkemesi bulunmayan yerlerde ise bu görev; Asliye Hukuk Mahkemelerindedir.