KIDEM TAZMİNATI ALMA ŞARTLARI

Kıdem tazminatı; Çalışanın işine son verilmesi durumunda genellikle toplu bir şekilde ödenen bir tazminattır.

İşten çıkarılan çalışanın yeni bir iş bulma sürecinde yaşamış olduğu zorlukların kısmen de olsa en aza indirilmesi açısından kıdem tazminatı oldukça önemlidir. Ancak kıdem tazminatı alma şartları oluşması durumunda bu haktan yararlanmak mümkündür. Bu durumda kıdem tazminatı alma şartları veya kimler kıdem tazminatı alabilir ve kıdem tazminatı nasıl hesaplanır sorularıyla sıklıkla karşılaşmaktayız.

Kimler Kıdem Tazminatı Alabilir?

• Kıdem tazminatı alma şartları konusunda en sık karşılaşılan uyuşmazlık konusu olan durum "işçi haklı nedenle fesih hakkını" kullanmasıdır.
• Aynı iş yerinde bir yıl ve daha fazla çalışmış olanlar
• İşçinin herhangi bir şekilde vefası sonrasında; Bu ölüm iş kazasına bağlı bir şekilde olabileceği gibi doğal ölümle de olabilmektedir. Bu durumda ölenin mirasçıları kıdem tazminatı almaları mümkündür.
• Emeklilik, malullük, veya yaşlılık nedeniyle işten ayrılanlar
• Bedelli askerlik durumları hariç olmak üzere askerlik hizmetini yapmak için işten ayrılanlar
• Evlendikten sonra çalışmak istemeyen kadınların evlilik dolayısıyla işten ayrılmaları durumları
• işçinin çalışma süresine ilave olarak mesai yapması ancak iş veren tarafından mesai ücretlerinin ödenmemesi halinde kıdem tazminatına hak edilmesi mümkündür.

Yukarıda belirtmiş olduğumuz kıdem tazminatı kimler alabilir ve kıdem tazminatı alma şartları genel olarak iş akdinin çalışan tarafından zorunlu bir sebebe veya haklı bir nedene bağlı olarak sonlandırılması durumunda geçerlilik kazanmaktadır. Ayrıca kıdem tazminatı iş veren tarafından işine son verilen çalışan için de ödenmektedir. Genellikle yargı kararlarınca benimsenmiş bir başka kıdem tazminatı alma şartı ise; Çalışanın yoğun iş temposuna ayak uyduramamış olması ve bundan dolayı sağlığının bozulma tehlikesi ile karşı karşıya kalınması nedeniyle işi bırakması durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmektedir. Ancak bu durumun zaman zaman doktor raporları ile kanıtlanması gerekebilmektedir.

İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?

Büyük ölçüde istifa eden işçinin kıdem tazminatı alamayacağı yönünde benimsenmiş olmasına karşın gerekli şartların gerçekleşmesi halinde de istifa eden işçi kıdem tazminatı alabilmektedir. Bunlar genellikle kıdem tazminatı alma şartları başlığında belirtmiş olduğumuz durumlar olmakla beraber İş Kanunu 24. maddesinde belirtilen zorlayıcı sebeplerin varlığı durumunda da istifa eden işçi kıdem tazminatı alabilmesi mümkün hale gelmektedir. Bu durumlar çoğunlukla işçi haklı nedenle fesih hakkı durumları olarak da adlandırılmaktadır. Ancak bu durumların varlığının kanıtlanması oldukça önemli bir yere sahiptir.

Kıdem Tazminatı İşten Ayrılmadan Alınabilir Mi?

Kural olarak iş akdinin sona ermesi ve kıdem tazminatı alma şartlarının gerçekleşmesi halinde bu hak doğmaktadır. Özetle kıdem tazminatı işten ayrılmadan alınabilir mi? sorusuna olumsuz bir cevap vermek gerekmektedir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı kimler alabilir ve kıdem tazminatı alma şartları ile birlikte kıdem tazminatı nasıl hesaplanır konusu sıkça araştırma konusu olmaktadır. Öncelikle belirtmek gerekir ki, kıdem tazminatına etki eden en önemli veriler çalışanın almış olduğu maaş miktarı ve çalışmış olduğu yıl bazında sürelerdir. En basit anlatımı ile kıdem tazminatı hesaplanması; Maaş ile çalışılmış olduğu yılın çarpımı ile bulunmaktadır. Bu bilgiler ışığında kıdem tazminatı nasıl hesaplanır sorusunun daha anlaşılabilir olması açısından bir örnek ile açıklamakta fayda varıdır. Aynı iş yerinde 10 yıl süre ile asgari ücret tutarında maaş alan bir çalışanın kıdem tazminatı hesaplaması ile 10 x 8.500.00 TL = 85.000.00 TL kıdem tazminatı alabileceği sonucuna varılmaktadır. Bu miktarlara çalışanın ayrıca almış olduğu yol parası veya yemek parası gibi ilave ücretler de eklenmektedir.

Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Süresi

Gerek kıdem tazminatı, gerekse ihbar tazminatı konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli husus kıdem tazminatı zamanaşımı süresidir. Borçlar kanununda yapılan son değişiklik ile kıdem tazminatı zamanaşımı süresi on yıl iken beş yıla düşürülmüştür. Bu nedenle kıdem tazminatı zamanaşımı süresinin beş yıl olduğunu hatırlatmakta fayda vardır.

Kıdem Tazminatı Ne Kadar Tutar?

Yukarıda kıdem tazminatı nasıl hesaplanır başlığında da belirttiğimiz gibi genel geçerli bir kıdem tazminatı miktarı bulunmamaktadır. Bu nedenle kıdem tazminatı ne kadar sorusuna genel bir cevap vermek imkansızdır. Daha çok çalışanın almış olduğu maaş ve hizmet yılına göre kıdem tazminatı belirlenmektedir.

Kıdem Tazminatı Davaları

Kıdem tazminatı alma şartları gerçekleşmesine rağmen; Kimler kıdem tazminatı alabilir başlığında belirttiğimiz kişilere bu konuda bir ödeme yapılmaması halinde kıdem tazminatı davası açılması mümkündür. Uyuşmazlığın konusu ödenmeyen kıdem tazminatı oluşturması nedeniyle; Çoğunlukla işçi tarafından iş veren aleyhine açılmaktadır. Bir çok iş hukukuna dayalı uyuşmazlıklarda olduğu gibi kıdem tazminatı davası da iş mahkemelerinde görülmektedir. Ayrıca iş mahkemesi bulunmayan yerlerde ise kıdem tazminatı davasında görev iş mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemelerindedir. Ancak kıdem tazminatı davalarının yukarıda belirtmiş olduğumuz kıdem tazminatı zamanaşımı süresi içerisinde açılmış olması gerekmektedir.