ISO 45001 NEDİR?

ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, çalışma ortamlarını daha güvenli ve sağlıklı hale getirirken, bunu belli bir standarta dayandırmayı amaçlar.

Bu standart, iş sağlığı ve güvenliği ihtiyaçlarını belirlemenin yanı sıra kalite ve çevre standartlarıyla da uyumlu uluslararası bir çerçeve sunar. Bu sayede, diğer yönetim sistemlerine kolayca entegre edilebilir. ISO 45001, firmaların iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili yasal mevzuata uyduğunu gösterirken, sürekli iyileştirilen çalışma ortamları sayesinde işyerindeki verimliliği de artırır. Bu sistem, firmaların ürün ve hizmetlerinin güvenliğinden ziyade, çalışanların sağlığını ve güvenliğini ön planda tutar.

Birçok firma, yasalara uyum sağlamak ve iş gücünü korumak amacıyla ISO İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’ni benimsemektedir. Bu sistem sayesinde firmalar, sağlık ve güvenlik risklerini belirleyip kontrol altına alarak kaza risklerini en aza indirir ve sağlıklı, güvenli bir çalışma ortamı oluşturarak genel performanslarını artırır. Bu yazımızda ISO 45001 nedir, nasıl alınır ve kimler alabilir sorularını yanıtlayacağız.

ISO 45001 Nedir?

ISO 45001, işletme çalışanları ve ziyaretçileri rahatsızlık ve kazalardan korumak için belirlenen global bir standarttır.

ISO 45001 Belgesi/Sertifikası (İSG belgesi), işletmelerin ve çalışanların geri dönüşü olmayan zararlara neden olabilecek unsurları azaltmak amacıyla geliştirilmiştir. Bu standart, ISO 14001 ve ISO 9001 gibi sistem yönetimi yaklaşımlarını izleyen sağlık ve güvenlik yönetimi uzmanlarının çabalarıyla oluşturulmuştur. Mevcut diğer sağlık ve güvenlik durumlarını kapsayacak şekilde tasarlanmış olup, OHSAS 18001 ve ILO’nun çalışma standartları ve rehberlerini de içermektedir.

ISO 45001, özellikle yönetime yönelik olarak, şirketlerin çalışanları ve ziyaretçileri için güvenli ve sağlıklı bir ortam sağlamalarına yardımcı olmayı hedefler. Bu amaç, potansiyel yaralanma, hastalık ve ölümle sonuçlanabilecek faktörleri kontrol ederek gerçekleştirilir. Bu nedenle, ISO 45001 Standardı, zararlı veya çalışanların fiziksel durumu için tehdit oluşturan tüm unsurları azaltmayı amaçlar.

Standardın temel stratejisi, işletmelerin çalışma çevresi ve ortamındaki tehlikeleri azaltmak, işçilerin sağlık ve güvenliğini artırmak ve daha güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları yaratmak için bir çerçeve sunmaktır. Özellikle KOBİ’lerde (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler), ISO 45001 standardı, sadece bir kişinin sağlık, güvenlik ve çevre konularından sorumlu olmasını sağlar. Ayrıca, bu standart, işletmenin üst yönetiminin sisteme daha fazla dahil olmasını gerektirir. Liderlik, işçi sağlığı ve iş güvenliği sisteminde önemli bir gereksinimdir.

ISO 45001 Belgesi Nasıl Alınır?

ISO 45001 belgesine sahip olmak isteyen bir firma, öncelikle Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) tarafından belirlenen kriterlere uygun bir anlayışa sahip olmalıdır. Ancak, sadece bu anlayışa sahip olmak yeterli değildir, firmanın bu yeterliliği kanıtlaması da gerekmektedir.

ISO 45001 belgesine sahip olmak isteyen bir işletmenin izlemesi gereken adımlar şunlardır:

• Gerekli prosedürleri yerine getirmek ve belirlenen ölçütlere uygun hareket etmek.
• Bu ölçütlerin yeterliliğini kontrol etmek, eksiklikler varsa, gerekli prosedür ve yönetmelikleri tamamlamak.
• Son aşamada, teftiş ve denetleme sürecini başarıyla geçmek.
• ISO belgelendirme kuruluşları, işletmeyi belge almaya yeterli görürse, işletme ISO 45001 belgesine sahip olur. Aksi takdirde, ikinci bir denetleme işlemine kadar eksikliklerin tamamlanması istenir.
• ISO 45001 belgesi almak isteyen işletmeler, belgelendirme hizmeti veren bağımsız kuruluşlarla da anlaşabilir.

ISO 45001 Belgesi Standardı Ne Anlama Gelir?

ISO-Uluslararası Standartlar Organizasyonu tarafından 2018 yılında yayınlanan ISO 45001:2018 Belgesi (İSG belgesi), işçilerin çalışma güvenliğini artıran, çalışma ortamı ve iş çevresi risklerini minimize ederek güvenli çalışma koşullarını olumlu yönde etkileyen bir çerçeve sunar. Bu standart, işletmelerin sağlık ve güvenlik şartlarını belirler.

İşçi sağlığı ve iş güvenliği yönetim sisteminin gerekliliklerini belirleyen bu rehber standart, işletmelerin iş kazaları, yaralanmalar, sakatlanmalar ve meslek hastalıklarını önlemede aktif rol oynar. Sürekli iyileştirme talep ederek, işletmelerin iş güvenliği risklerini bir süreç ve disiplin altına alır.

Sağlık ve güvenlikle ilgili performans şartlarını net bir şekilde ortaya koymaz ve bir İş Sağlığı ve Güvenliği yönetim sisteminin tasarımı konusunda kuralcı değildir. Standart, İSG yönetim sistemi aracılığıyla işçilerin sağlık, huzur ve refah gibi şartlarının işletmelerin uygulama ve izleme sistemlerine entegrasyonunu sağlar. Ürün güvenliği, maddi mal zararları veya çevre gibi konuları değerlendirmez ve bu riskleri içermez.

ISO 45001, işçi sağlığı ve iş güvenliği yönetimini bir süreç sistemi olarak geliştirmek için kısmen veya tamamen kullanılabilir. Ancak, iş sağlığı ve güvenliği gereksinimleri bir kuruluşun sağlık ve güvenlik yönetim sistemine dahil edilmedikçe ve eksiksiz olarak yerine getirilmedikçe, bu standarda uygun bir yönetim uygulaması iddiası kabul edilemez.

ISO 45001 Belgesi Nasıl Çıktı?

Dünya genelinde iş güvenliği konusundaki artan gereksinimler, sağlık ve güvenlik arayışlarını da artırmıştır. Yaygın olmayan iş güvenliği standartları, ülkelerde alternatifleri olmadığı için doğrudan kullanılmaya başlanmıştır. Birleşik Krallık, kendi coğrafyası için geliştirdiği standartlarla sağlık ve güvenlik uygulamalarını belirlemiş ve uygulamaya koymuştur. Alternatiflerin azlığı nedeniyle, Birleşik Krallık’ın bu standardı dünya genelinde talep görmeye başlamıştır. Ancak, bu standart Birleşik Krallık mevzuatlarına uygun olduğu için farklı ülkelerde uygulanmasında zorluklar yaşanmıştır.

İngiliz BSI kurumu tarafından 1999 yılında geliştirilen ve 13 kuruluşun katılımıyla oluşturulan OHSAS 18001 standardı, işçi sağlığı ve iş güvenliği standardıdır.

Bu ihtiyaç ve yerel bir standardın tam anlamıyla uygulanabilir olmaması nedeniyle, ISO-Uluslararası Standartlar Organizasyonu, Mart 2018’de tüm dünyada geçerli ve tanınan küresel bir standart olan ISO 45001:2018 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi Standardını yayınlamıştır. ISO 45001 standardı, OHSAS 18001, Uluslararası Çalışma Örgütü ILO-OSH 2001 rehberleri ve çeşitli ulusal kriterlerden ilham alınarak iş güvenliği teknik komitesi tarafından hazırlanmıştır.

ISO 45001 Standardı, ISO 9001, ISO 14001, ISO 22000 ve ISO 27001 gibi belgelendirilebilen standartlarla aynı formatta üretilmiştir. 2018 yılı itibarıyla, ISO 45001:2018 Belgesi yayınlanmıştır.

ISO 45001 Ne Zaman Yürürlüğe Girdi?

ISO 45001 standardı yürürlüğe girmeden önce, İngiliz Standartlar Enstitüsü tarafından sunulan OHSAS 18001 yönergeleri kullanılıyordu. Ancak, son yıllarda OHSAS 18001’in yerini ISO 45001 standardı aldı ve bu standart 12 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu tarihten itibaren, ISO 45001 geçerli standart olarak kabul edilmiştir.

ISO 45001 Belgesini Kimler Alabilir?

ISO 45001:2018 (İSG belgesi), iş sağlığı ve güvenliğini iyileştirmek, belirlenen tehlikeleri ortadan kaldırmak, kuruluşların faaliyetleriyle ilgili sistem eksikliklerini gidermek ve tüm riskleri en aza indirmek amacıyla bir yönetim sistemi kurmak, uygulamak ve sürdürmek isteyen kuruluşlar için tasarlanmıştır. Bu belge, iş sağlığı ve güvenliği fırsatlarından yararlanmayı ve İSG yönetimini ele almayı hedefler.

ISO 45001:2018, büyüklüğü, türü ve faaliyetlerinden bağımsız olarak her türlü kuruluşa uygulanabilir. Kuruluşun faaliyet gösterdiği bağlam, çalışanlarının ve diğer ilgili tarafların ihtiyaçları ve beklentileri gibi faktörler göz önünde bulundurularak, kuruluşun denetimi altındaki İSG risklerine uygulanabilir. İyi bir OHSAS 18001 sistemine sahip olan kuruluşlar, bu standardı ve sertifikayı kolaylıkla alabileceklerdir.

ISO 45001’in Faydaları Nelerdir?

Bir işletmenin güvenli çalışma koşullarına sahip olduğunu gösteren iş sağlığı belgesi, işletmenin itibarını destekleyen önemli bir misyona sahiptir. Bu sistemin varlığı, işletmeye birçok fayda sağlar.

Bu faydalar arasında olayların maliyetini azaltmak, mevzuata uygunluk yeteneğini geliştirmek, operasyonlardaki aksama maliyetini düşürmek ve sigorta primlerinde tasarruf sağlamak yer alır. Belgenin sahip olduğu ölçütler dünya genelinde kabul görmektedir. Hem yurt içinde hem de yurt dışında işletmenin sosyal sorumluluklarını yerine getirdiğini belgeleyen bu nitelik, endişeli müşterilere güven verir ve işletmelere duyulan güveni artırır.

ISO 45001’e Geçiş Süresi Nedir?

OHSAS 18001 yürürlükte olmasına rağmen, çalışanların sağlığını tehdit eden gürültü, titreşim ve toz gibi bazı durumların önüne geçilememiştir. Bu durumlar meslek hastalıklarına yol açmış ve kayıplara neden olmuştur. ISO 45001’in getirdiği farkındalık sayesinde, bu konular daha derinlemesine ele alınmıştır. ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği standardı, 2018 yılında yayınlanmış olup, yayınlanmasının ardından üç yıllık bir geçiş süreci öngörülmüştür. OHSAS 18001 belgesine sahip olanlar, bu süre zarfında ISO 45001 versiyonuna geçiş yapmalıdır.