KİMYASAL DEĞERLENDİRME UZMANI KİMDİR?

Kimyasal ürünlerin çevre ve insan sağlığı üzerinde sayısız tehlikeli etki yarattığı bilinen bir gerçektir. Bu sebeple kimyasallarla ilgili sık sık kapsamlı değerlendirmeler gerçekleştirilmektedir.

Konuya ilişkin en kapsamlı mevzuat Avrupa Birliği tarafınca yayınlanmış olan REACH yönetmeliği olarak bilinmektedir. Yönetmelikle birlikte Avrupa Birliği her kimyasal için belirli kimyasal kayıtları ve mevcut kimyasalların değerlendirilmesi tehlike oranına göre kısıtlanma ve izinle ilgili yönetmeliği yayınlamıştır.

Çeşitli mevzuatlar kapsamında ürünlerin değerlendirilmesi süreci kimyasal güvenlik raporları ve güvenlik bilgilerinin yer aldığı durumları kimyasal değerlendirme uzmanı oluşturmaktadır. Söz konusu olan değerlendirmeler ithalat ve imalatçıların imal veya ithal ettikleri maddelerden kaynaklı herhangi bir tehlikenin olup olmadığını gözlemleme açısından son derece önemlidir. Maddelerden kaynaklı tehlikeleri kontrol etme ve tedarik zinciri oluşturma kapsamında bu kişilerin söz konusu riskleri belli oranda kontrol etmeleri gerekmektedir.

Kimyasal değerlendirme uzmanlarının ürünleri nasıl değerlendireceklerini ve raporlayacaklarını mevzuat maddeleri belirlemektedir. Kimyasal değerlendirme uzmanı daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi kimyasal değerlendirmeler ve kısıtlamalar adı altında oluşturulmuş olan yönetmeliğe göre aşağıda yer verdiğimiz değerlendirmeleri gerçekleştirerek etkili bir kimyasal güvenlik raporu ortaya çıkarmaktadır.

• Maruz kalma risk ölçümü

• Ürünlerin çevre üzerine zararlılık boyutu

• İnsan sağlığı ve çevre üzerine sağladığı olumsuz durumların değerlendirilmesi

• Risk tespiti

• Çevreye bıraktığı zararlılığın ölçütü

• PBT değerlendirmesi

Genel olarak kimyasal değerlendirme uzmanının ne iş yaptığı konusuna açıklık getirecek olursak; kimyasal maddelerin güvenlik incelemesini gerçekleştirmek. Bu maddelerin güvenlik raporunu dizayn etmek ve maddenin veya karışımın tüm özelliklerini dahil tutarak güvenlik bilgi formunu hazırlamak olarak tanımlanabilir. Bu süreçler daima yönetmeliğe uygun şekilde aşama aşama gerçekleştirilir ve nitelikli bir değerlendirme ortaya konur.

Nasıl Kimyasal Değerlendirme Uzmanı Olunur?

Kimyasal değerlendirme uzmanı değerlendirme ve kayıt dosyalarını hazırlama gibi işlemler için eğitim almış kişilerdir. Kimyasal değerlendirme uzmanı olunabilmesi için bir takım koşullara sahip olmak gerekmektedir. Bu koşulları şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Kimyasal değerlendirme uzmanı olabilmek için üniversitelerin kimya, çevre bilimleri, biyoloji ile ilgili fen edebiyat fakültelerinden veyahut Mühendislik fakültelerinden lisans bölümlerini bitirmiş olmak,

• Kimya bilimi ile ilgili doktora ve yüksek lisans yapmış olmak,

• Üniversitenin diğer lisans bölümlerinden herhangi birinden mezun olup kimyasallara ilişkin kalite kontrol, üretim, kimyasalların yönetimi ve tanıtımı, laboratuvar ve kimyasalların incelenmesi gibi konularda en az 5 yıl süreyle çalışmış olmak,

• Bakanlık onayıyla verilen eğitimde zorunlu 64 saatlik eğitimi tamamlamak,

• Akredite kuruluşu tarafınca gerçekleştirilen sınavdan geçer not ( 70 puan ve üzeri) almış olmak.

Kimyasal Değerlendirme Uzmanı Ne İş Yapar?

Kimyasallarla ilgili üretim kaynakları giderek arttığı için yılda en az 10 ton kimyasal üretim gerçekleştiren birçok işletme değerlendirme uzmanlarına ihtiyaç duymaktadır. Peki, kimyasal değerlendirme uzmanı olarak adlandırılan bu uzmanların en temel görevleri arasında neler yer almaktadır?

• Kimyasal Değerlendirme uzmanları kimyasal üretimlerin yapılması sonucunda ortaya çıkan hız, enerji ve çeşitli faktörlerin fizik yasasına uygun olup olmadıklarını değerlendirirler.

• Üretim sonucunda insan sağlığı açısından tehlike oluşturacak olan tüm unsurlar tespit edilerek ortadan kaldırılması konusunda destek olurlar.

• Üretimlerin sonucunda çevreye herhangi bir zarar olup olmadığını detaylı şekilde kontrol ederler.

• Meydana gelecek olan risklerin ne kadar kabul edilebilir olduğunu gözlemleme aşamasında büyük yarar sağlayan.

• Güvenlik bilgi formu, kimyasal güvenlik değerlendirmesi ve kimyasal güvenlik raporu gibi çeşitli tutanakların tutulması kimyasal değerlendirme uzmanının genel görevleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır.

Yukarıda bahsettiğimiz görev ve sorumluluklara sahip olan uzmanlar bakanlık tarafınca onaylı olan işletmelerde görev yapabilmektedir.

Kimyasal Değerlendirme Uzmanı Eğitimi

Kimyasal üretim çeşitlenerek arttığı için tüm bu ürünlerin denetlenmesi çevre ve insan üzerindeki olumsuz etkilerinin analiz edilmesi, raporlanması ve zararsız görüldüğü takdirde bakanlığa iletilmesi gerekmektedir. İşte bu işlemler için ortaya çıkan iş kolunun tamamını kimyasal değerlendirme uzmanı yürütmektedir.

Peki, kimyasal değerlendirme uzmanı eğitimi almak için herhangi bir kuruma başvurmak gerekiyor mu? Elbette Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafınca onay verilmiş olan tüm eğitim kurumlarından eğitim alabilirsiniz. Kurum bakanlık onaylı olduğu için kimyasal değerlendirme uzmanı sınavlarına doğru ve akıcı şekilde hazırlanabilirsiniz. Eğitimler hakkında yer alan detaylar aşağıda sıralamış olduğumuz şekilde gerçekleşmektedir.

• Tüm eğitimler Öögün şekilde gerçekleştirilmektedir.

• Online eğitimin yer almadığı bu sistemde talep olması halinde birbirinden farklı illerde sınıf açılabilir.

• Eğitimler 8 ile 10 gün sürmektedir. Kimyasal değerlendirme uzmanı adaylarına 64 saati geçmeyecek şekilde eğitim sunulmaktadır.

TÜRKAK tarafınca yapılmakta olan sınavda başarılı sayılan tüm adaylar kimyasal değerlendirme uzmanı olmaya hak kazanmıştır.

KDU Sınavı Nedir?

KDU sınavı kimyasal değerlendirme uzmanı alanında ilerlemek isteyen kişilerin girmesi ve başarılı olması gereken bir sınav olarak tanımlanabilir. Bu sınavda öğrenciler aldıkları eğitimi ve sertifikayı almaya hak kazanıp kazanmayacakları ölçülmektedir. Çoktan seçmeli ve klasik soruların yer aldığı bu sınav alışıldık sınav tarzından farklı bir yapıdadır.

Adaylara toplam 31 sorunun yer aldığı kitapçıklar verilmektedir. 25 tanesi çoktan seçmeli 6 tanesi klasik tarzda olan bu soruların çoktan seçmeli olanları 2 puan iken klasik soruların puanları arasında farklılık yer almaktadır. 4 soru 10 puan iki soru ise 5 puan şeklinde gerçekleştirilmekte olan çoktan seçmeli soruların konu dağılımları ve puanları şu şekildedir;

Mevzuat: 30p (15 soru)

Sınıflandırma bilgisi: 16 p (8 soru)

Kimyasal yönetimi: 4 p (2 soru)

Adaylar tüm soruları doğru yanıtladıkları takdirde 50 puan elde etmektedir. Klasik sorularda konu dağılımı ve puanlama şu şekildedir;

• İnsan sağlığı riski değerlendirme 10 puan

• Maruz kalma senaryoları 10 puan

• Çevresel risk değerlendirme 10 puan

• Kimyasal güvenlik raporu ve kimyasal güvenlik değerlendirmesi 10 puan

• Güvenlik bilgi formu hazırlama 5 puan

• Kayıt dosyası hazırlama 5 puan

6 tane klasik sorunun tamamına doğru yanıtı veren adaylar bu bölümden de 50 puan alarak 100 tam puan elde edebilmektedir. Bu sınav için adaylara 180 dakika süre verilmektedir. 70 ve üzeri puan almayı başaran adaylar kimyasal değerlendirme uzmanı olmaya hak kazanmış olmaktadır. Eğitim sonrasında adayların sınav süreci için her bir adaya iki defa sınava girme hakkı tanınır.