KİMYASAL RİSK ETMENLERİ

Çalışma ortamına bağlı olarak maruziyet olasılığı olan bir diğer risk grubu da "Kimyasal Risk Etmenleri"dir.

Kimyasallar ve kimyasal risk etmenleri, üç farklı şekilde vücuda girerler. Bunlar; solunum, absorbsiyon/emilim (deri veya gözeneklerden emilerek), sindirim yollarıdır.

• Solunum Yolu ile Kimyasalların Vücuda Girmesi: Toz, buhar, duman ve gaz şeklindeki kimyasalların solunması yolu ile vücuda girişini ifade etmektedir. Mesleki açıdan en fazla maruz kalmanın raporlandığı yol, solunum yoludur.
• Absorbsiyon Yolu ile Kimyasalların Vücuda Girmesi: Sıvı halde bulunan kimyasallardan deriden emilim yöntemi ile vücuda girebilirler.
• Emilim yoluyla vücuda alınma kapasiteleri değişebilir.
• Kimi kimyasallar derinin dış bölümünü yumuşatabilirler. Yumuşayan derinin dış bölümünden ise kimyasalların alınması kolaylaşır. Bu sayede emilen kimyasallar hızlı bir şekilde kana karışır.
• Solunum yolu ile maruz kalmadan sonra en sık rastlanılan yol absorbsiyondur.
• Kimyasallarla aynı yerde duran besinler ve sigara kontamine olabilir.
• Bu ve benzeri alanlarda yemek yeme, içme ve sigara kullanımı engellenmelidir.

Kimyasal Risk Etmenlerinden Korunma Yolları

Kimyasal risk etmenlerinden korunma yolları çok çeşitlidir. Gerekli önlemler alınırsa risk ortadan kaybolabilir veya en aza indirilebilir. Kimyasal etmenlerden korunma yolları şunlardır:

• İş yerlerinde tehlikeli kimyasallarla çalışmaktan kaçınmalısınız. Eğer şansınız yoksa, tehlikesiz veya az tehlikeli olanları tercih edebilirsiniz.
• Uygun teknolojiler kullanarak, riski minimuma indirebilir hatta ortadan kaldırabilirsiniz.
• Havalandırma sistemleri kullanabilirsiniz.
• Kimyasal maddelerle teması olan çalışan sayısı mümkün olduğunca düşük tutulabilir.
• Kirlenen ve sürekli kullanılan yüzeyleri sık sık temizleyebilirsiniz.
• Çalışanların kimyasal maddelere maruz kalma sürelerini kısaltabilirsiniz.
• Acil eylem planları hazırlayabilirsiniz.
• Kirlenen ve sık kullanılan çalışma alanlarında; yeme, içme ve sigara içilmesinin önüne geçebilirsiniz.
• Kirlenen ve çalışılan kıyafetleri düzenli olarak temizleyebilir, depo olarak ayrı bir yer tercih edebilirsiniz.
• Kimyasal maddelerle ilgili gerekli olan tüm uyarı ve işaretlerin olmasına özen gösterebilirsiniz.
• Kurşun, civa vb. ağır metallerle temasta gerekli önlemler alınmalı ve sağlık kontrolleri sıklıkla tekrar edilmelidir.

Kimyasal Maddelerin Depolanması

Kimyasalların taşıma işlemlerinin de depolama işlemlerinin de yüksek önlemler alınarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Kimyasal maddelerin depolanması oldukça hassasiyet gerektiren bir konudur. Her şeyden önce, taşınacak veya depolanacak kimyasal maddelerin üzerleri etiketlenmelidir. Aynı zamanda bu etiketlerin anlamları herkes tarafından bilinmelidir.

Depolanan veya kullanılan her kimyasal için, bulundukları yerde, "Malzeme Güvenlik Bilgi Formu" (Material Safety Data Sheet-MSDS) bulundurulmalıdır. Her MSDS formu, ait olduğu içeriğin özelliklerini, tehlikelerini ve maruziyet durumunda yapılması gerekenleri içeren bir kapsamda olmalıdır.

Alınacak diğer önlemler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kimyasalların depolandığı alan özel bir alan olmalı ve bu konuda uzman olmayanların girişi engellenmelidir.
• Bu maddelerin depolanacağı alanın; dört bir tarafı yanmaz bir maddeden yapılmalıdır.
• Depolanacak alandaki kapı ve pencereler kesinlikle dışarıya açılmalıdır.
• Depo olarak kullanılacak alanın tabanında drenaj sistemi olmalıdır.
• Kimyasal maddelerin depolanacağı alanlarda elektrik tesisatı bulunmamalıdır.
• Elektrik tesisatının mutlaka bulunması gereken alanlarda kapalı ve exproof sistemler kullanılmalıdır.
• Aydınlatma için, dışarıdan yansıtılacak aydınlatma sistemi kullanılmalıdır.
• Depoların alttan ve üstten ayrı ayrı havalandırması bulunmalıdır.

Yapılacak olan risk değerlendirme çalışmalarında, kimyasal risk etmenleri ayrı bir başlık altında özenle değerlendirilmelidir.

Böylece, kimyasal risk etmenlerine bağlı olarak meydana gelebilecek meslek hastalıkları ve ölüme kadar gidebilen iş kazalarının sayılarında azalma gözlemlemek mümkün olacaktır.