İŞ KAZASI NEDİR?

Sonuçları ne olursa olsun, meydana gelen bir kazanın iş kazası olup olmadığı çoğunlukla tartışılan bir konudur.

İş Kazası Nedir sorusuna karşılık farklı kurumlardan ve birimlerden verilen cevaplar da bazı farklılıklar göstermektedir.

Ülkemiz özelinde, çalışanların iş akitlerinden doğan sosyal hakları denetim ve gözetim altında tutan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)'nun iş kazası sonrasında hak sahiplerine sağladığı bazı yardımlar ve haklar mevcut.

Ancak bunun için önce SGK’nın olayı iş kazası olarak tanımlaması gerekiyor.

Bu yazımızda SGK’nın hangi olayları iş kazası olarak tanımladığını ve iş kazası sonucu sağlanan yardımları ele almaya ve hangi kazalar iş kazalarıdır sorusunun cevabını vermeye çalışacağız....

Hangi Durumlar İş Kazasıdır?

"İş Kazası" tabiri farklı kurumlar tarafından şöyle tanımlanmaktadır;

ILO tarafından;

"Belli bir zarar ya da yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış beklenmedik olay"

WHO tarafından;

"Belli bir zarara veya yaralanmaya neden olan, beklenmeyen veya önceden planlanamayan, üretimin bir süre durmasına yol açan olay"

SGK Kanunu'na göre;

"Sigortalının;

– İşyerinde bulunduğu sırada,

– İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

– Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

– İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş geliş sırasında meydana gelen ve sigortalıyı bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olay."

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na göre;

"İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen ölüm, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen veya bedenen engelli hale getiren olay" şeklinde tanımlanmıştır.

SGK 'ya Göre;

İş Kazası sayılabilecek durumlar ve gerekçeleri şöyle;

– Trafik kazaları iş kazası sayılır mı?

Örneğin, işveren sigortalıya araç tahsis etmişse, sigortalının bu araçla işe gidiş geliş sırasında yaptığı trafik kazası iş kazası sayılıyor. Ancak sigortalı kendi arabasıyla işe gelip gidiyorsa bu gidiş geliş esnasında yaşanan kaza iş kazası olarak değerlendirilmez.

– İşverenin emriyle gidilen yerde kaza geçilirse ne olacak?

İşveren eğer işçisini işi dışında bir görevle bir yere göndermişse, bu sürede yaşanan kaza da iş kazasıdır. Örneğin, işveren sigortalıyı “Elektrik faturasını bankaya yatır da gel” diyerek bankaya göndermişse ve sigortalıya karşıdan karşıya geçerken yolda araba çarpmışsa, bu durum da iş kazası olarak değerlendirilir.

– Peki ya, iş yerinde geçirilen kalp krizi?

SGK tarafından 2016’da yayımlanan bir genelgeye kadar, iş yerinde kalp krizi geçiren bir çalışanın geçirdiği kalp krizinin niteliğine göre geride kalanlara gelir bağlanıp bağlanmayacağına karar veriliyordu.

Kalp krizi iş yerindeki bir olayla ilgili olmadan geçirilmişse ve dışarıdan bir etki söz konusu değilse, durum iş kazası olarak değerlendirmiyordu.

SGK bu uygulamadan 2016’daki genelge sonrası vazgeçti. Kalp krizi geçiren çalışana iş kazası sigorta kolundan sağlanan yardımlar yapılmaya başlandı. Kalp krizi ile birlikte süreğen hastalıklar nedeniyle iş yerindeki ölümler de aynı çerçevede değerlendiriliyor.

– İş kazası olmayan olay iş kazası diye bildirilirse ne olur?

SGK’ya bildirilen bir olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağının belirlenmesi için gerektiğinde SGK’nın denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir.

Bu soruşturma sonunda yazılı bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı tespit edilirse, SGK tarafından bu olay için yersiz olarak yapılmış ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, yasal faiziyle birlikte geri istenir ve bu kişilere idari yaptırım uygulanır.

– İş kazaları sonrasında sağlanan yardımlar nelerdir?

İlk olarak, iş kazası sonrası hastaneye gidip rapor alan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor.

Örneğin, iş yerinde işini yaptığı sırada kayıp düşen ve ayağı kırılan sigortalı hastaneye gidip 10 günlük rapor alırsa, SGK 10 gün için sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödüyor. Bununla birlikte, sigortalının geçirdiği iş kazası sonrası meslekte kazanma gücünü en az yüzde 10 oranında kaybettiğini sağlık kurulu raporuyle belgelemesi halinde, sigortalı SGK’dan sürekli iş göremezlik geliri alabiliyor.

Geçirdiği iş kazası nedeniyle sigortalı eğer hayatını kaybederse, geride kalan hak sahiplerine ölüm geliri bağlanıyor.

Hangi kazalar iş kazalarıdır sorusunun cevabı, adli kurumlarda çoğunlukla karmaşık bir şekil alıyor. Kazanın mevcut mevzuata göre değerlendirilmesi ve belge desteğinin net bir şekilde sağlanması, adalete giden yolu kısaltacaktır.

Konu ile ilgili olarak İŞ KAZASI BİLDİRİMİ ve İŞ KAZALARININ ARAŞTIRILMASI başlıklı yazılarımızı da okuyabilirsiniz.